Winorośle Dolnoślonzoka - część 2

[Dolnoslonzok]

Już jutro organizuję warsztaty.
Warsztaty odbędą się przy poniemieckim krzewie odmiany Chasselas (którego zgodność z tą odmianą potwierdzono badaniami genetycznymi realizowanymi w ramach grantu pozyskanego przez nasze Stowarzyszenie, a przeprowadzonymi w ub. r. w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Szczecińskim), rosnącym przy budynku świetlicy wiejskiej w Janowie w gminie Olszanka. Po krótkiej pogadance wzbogaconej materiałami szkoleniowymi przeprowadzony zostanie pokaz przycinania i ukorzeniania winorośli, a także rozdane zostaną darmowe pędy (sztobry) do samodzielnego ukorzeniania i posadzenia we własnym ogrodzie lub przy domu. Naszym zamiarem jest przywrócenie tradycji prowadzenia winorośli przy zabudowie wiejskiej, wg znanych niegdyś form prowadzenia krzewów winorośli i na zachowanych jeszcze przedwojennych systemach ich prowadzenia przy budynkach. Głównym celem jest natomiast ratowanie od zapomnienia i zniszczenia starych krzewów odmian winorośli szlachetnej rosnących na terenie ziemi brzeskiej od blisko 100 lat.

[Dolnoslonzok]

Luty, a zatem czas na cięcie zimowe winorośli, jak to od wieków u nas nad Odrą bywało. Rycina z wrocławskiej kroniki „Hermenologion Silesiacum Vratislaviense” sporządzonej przez Nicolausa Pola w 1612 r., a wydana we Wrocławiu (Bresslaw jak napisano w druku, a jak zwano Wrocław pod panowaniem Habsburgów od XVI do XVIII w.). Ilustracja z kroniki dla lutego przedstawia pracę winiarzy w okresie cięcia zimowego na przedwiośniu. Formę widniejącą na rycinie, a popularną już w okresie średniowiecza w całej winiarskiej Europie aż do wieku XVIII (stosowana jest jeszcze obecnie w niektórych uprawach w Niemczech i Austrii) uznać można za reprezentatywną dla Śląska, w tym dla mojej Ziemi Brzeskiej i okolic (przedstawiają ją również obrazy i ryciny z rejonu Zielonej Góry z XVI- XVIII w).
P.S.
Kronika wzorowana była na norymberskiej kronice, z której rycinę zamieszczam jako drugą, a gdzie również widać zimowe cięcie winorośli w lutym.



Od 28 stycznia do 2 lutego przycinałem winorośl w uprawie przerobowej. Tu zdjęcie z 2 lutego i Chasselas Schoenedel przycięte w formę gobelet. Uprawa przerobowa na piachu.
P.S.
Do cięcia winorośli wracam w przyszłym tygodniu, gdy ponownie będzie odpowiedni faza Księżyca. Tym razem przycinam uprawę historyczną.

[Dolnoslonzok]

W sobotę zakończyłem cięcie winorośli w uprawie historycznej. Tu Riesling, Pinot Blanc- obydwie odmiany w formie gobelet, Chasselas Schoenedel w formie vertikel i ostatnie zdjęcie Elbling koniec wyprowadzania do cięcia właściwego w gobelet. Wszystkie odmiany od niedzieli płaczą szlachetnymi łzami.

[Pelasia]

A te długie łozy na ile oczek zostawiałeś?

[Dolnoslonzok]

Pelasia, jeżeli chodzi o tę formę z przedostatniego zdjęcia- vertikel, to na tym krzewie wyprowadzałem formę łukową do 1,60 m. Ta łoza długa jest zawinięta i wyprowadzona właśnie do tej wysokości, a co 30-40 cm mam przycięte łozy na 2 pąki.

[Dolnoslonzok]

Mój Johanniter, czyli 50 krzewów odmiany odpornej na choroby, co ważne dla BIO uprawy, a dającej wina w typie Rieslinga.
Zdjęcia z niedzieli.

[seedkris]

Odpowiedz jak tam twoje nasadzenia. Z prognoz pogody nasuwa się czarny scenariusz. Paliłeś ogniska? Czy lałeś wodę? Może inne środki zaradcze? Podziel się uwagami, nawet tymi mało optymistycznymi.

[kuneg]

Jak tam po przymrozkach Michale?
Bo u mnie wszystko spalone - "popiół i zgliszcza". Czekam na pąki zapasowe i śpiące.

[Dolnoslonzok]

Odpowiedz jak tam twoje nasadzenia. Z prognoz pogody nasuwa się czarny scenariusz. Paliłeś ogniska? Czy lałeś wodę? Może inne środki zaradcze? Podziel się uwagami, nawet tymi mało optymistycznymi.

Jak tam po przymrozkach Michale?
Bo u mnie wszystko spalone - "popiół i zgliszcza". Czekam na pąki zapasowe i śpiące.

Małgorzato, współczuję klęski w uprawie. Dziękuję Wam jednocześnie za pamięć, właśnie w weekend planowałem opisać tragiczną sytuację winorośli sprzed ponad trzech tygodni.
Pierwszy przymrozek z 17 kwietnia (-1) lekko popalił tylko liście w niektórych krzewach, ale nie było to nic groźnego.

Od nocy 17 kwietnia pilnowałem temperatury od godz. 2 w nocy, mając przygotowany chrust i słomę, zarówno w uprawie historycznej na glinie, jak i przerobowej na piachu. Z racji tego, że nie miałem dość materiału na zadymianie, postanowiłem przygotować się do ratowania jedynie Chasselas na piachu oraz na glinie Rieslingów, Elblingów, Pinot Blanc i Chasselas. Nad ranem 23 kwietnia od 2 do 5 zadymiałem słomą i paliłem ogniska. Niestety okazało się, że -5 st. C to zbyt dużo, by tymi metodami ochronić winorośl. Udało mi się jedynie podwyższyć temperaturę do -4 st. C. Liście latorośle i kwiatostany - wszystko było zmrożone. 600 krzewów spalonych mrozem. To był mróz jak z końca marca podczas, gdy wegetacja była jak z połowy maja. Niespotykana sytuacja.


Tak wyglądały krzewy dzień wcześniej i po południu po nocnym mrozie.



No nic. Trzeba dbać teraz o uprawę jeszcze bardziej niż zazwyczaj. Powoli, powoli pojawia się zielone i kwiatostany. Owocowanie będzie, choć skromne, ale jakiś nastaw uda się zapewne zrobić. Zdjęcie sprzed tygodnia.



Martwi mnie natomiast co innego. Mróz zważył roczne i dwuletnie krzewy- łącznie 250 szt. Rieslinga i Pinot Blanc oraz Roeslera. Życia w nich nie widać, a susza potężna (wczoraj jedynie przyszedł deszcz od Wrocławia). Obawiam się, że młode rośliny nie mają wody do wznowienia wegetacji i będę musiał się z nimi pożegnać. Życie winiarza. Mogło być gorzej. We Francji, co nie zmarzło w terminie jak u nas, to dostało potężnym gradem tydzień później. Klimat szaleje.

[kuneg]

Myślałam, że chociaż u Ciebie przymrozki łagodniej obeszły się z winnicą. To właściwie nie były przymrozki, z regularny mróz. We Wrocławiu było -6 stopni. Dobrze, że krzewy ponownie już ruszyły i się odbudowują.

Nie martw się o deszcz. Zapowiadają, że za kilka dni będą większe opady dla większości obszaru Polski. Krzewy wytrzymają i odbiją. Raczej szykuj opryski przeciw rzekomemu i szarej pleśni.

[Dolnoslonzok]

Małgorzato, tak, to był zabójczy mróz. Nieco popadało, fakt, ale zbyt mało. Stare krzewy ruszyły jakiś czas temu i mają nawet nieco kwiatostanów, ale większość na razie jedynie z miejsc krzewienia, a tylko nieliczne z pąków na ramionach. Hm... Roczne i dwuletnie z powodu suszy nie zdołają się zregenerować, a nie mają widać jeszcze rozrośniętych korzeni i chyba umrą niestety.

Pozwolę sobie przedstawić pomysł, który pojawił się w mojej głowie parę lat temu.
Zaczynam nowy projekt wraz ze znajomymi, którzy postanowili założyć u siebie winnice. To, mam nadzieję, dopiero początek.
Jako Stowarzyszenie "W ogrodzie Viadrusa" zaczynamy realizację przedsięwzięcia pod nazwą "Szlak wsi i winnic joannickich". Obejmować on będzie wsie należące do zakonu joannitów z Łosiowa na terenie powiatu brzeskiego, a również, liczę na to, powiatu oławskiego (nasze Stowarzyszenie należy do Lokalnej Grupy Działania "Stowarzyszenie Brzesko-Oławska Wieś Historyczna", która zrzesza gminy wiejskie, jak Lewin Brzeski, Grodków i Oława, oraz wsie z powiatu brzeskiego i powiatu oławskiego).
W połowie maja posadziłem 25 krzewów białej odmiany ...Johanniter w naszym podbrzeskim Łosiowie u Leszka, proboszcza parafii i tuż przy kościele joannitów w pobliżu miejsca, gdzie istniała ich komturia. Teren jest ogólnie dostępny dla społeczności wiejskiej. W tym samym czasie sadziliśmy winnicę na polu znajomego w Różynie, kolejnej wsi joannitów z Łosiowa. 175 krzewów odmian Johanniter oczywiście i Reberger na czerwone wino. Z winnicy tej rozpościera się piękny widok na pojoannicki, kościół gotycki barokizowany w XVIII w., identycznie jak u Leszka w Łosiowie. W swojej uprawie z kolei nasadziłem 50 krzewów odmiany Reberger (posiadam już 50 trzyletnich Johanniterów) w kolejnej wsi łosiowskich joannitów - Oldrzyszowicach. Wszystkie wsie leżą na terenie podbrzeskiej gminy Lewin Brzeski. W tygodniu piszemy z żoną grant na tablice, oznaczenia szlaku. Obok nazw w języku polskim i dawnej nazwy w języku niemieckim będzie krótki rys historyczny i mapa szlaku. Dzięki zaprzyjaźnionej pracowni artystyczno-graficznej z Brzegu mam już projekt tablic. To dopiero początek pracy, bo wsi jest więcej, a może i pojawią się kolejne winnice, jak choćby po sąsiedzku w gminie Oława, gdzie sekretarz gminy pracuje w terenie, by zachęcić tamtejsze wsie joannickie (oraz dawną templariuszy) do współpracy. Zamierzam również zainteresować tematem właścicieli ponad hektarowej winnicy (to już druga duża winnica w okolicy Brzegu) w dawnej joannickiej wsi Wronów w naszej gminie Lewin Brzeski.
P.S.
Joannici zostali sprowadzeni w początku XIII w. na tereny swoich ziem przez nasz podbrzeski potężny ród Pogorzelów (Wywodzili się oni ze starszyzny plemiennej Ślężan, ich gniazdem rodowym są dwie wsie pod Brzegiem- Pogorzela i Michałów. Związani byli od połowy XII w. z dworem książąt śląskich we Wrocławiu- Władysławem Wygnańcem i jego synem Bolesławem Wysokim, a z rodu wywodził się biskup wrocławski- Przecław z Pogorzeli, który dokończył budowę katedry św. Jana Chrzciciela na Ostrowie Tumskim, a za którego panowania w drugiej połowie XIV w. biskupstwo wrocławskie przeżywało złoty okres.). Pogorzelowie poznali zakonników podczas II wyprawy krzyżowej (1147-1149), w której uczestniczyli z wygnanym ze Śląska i jego stolicy- Wrocławia, księciem Bolesławem Wysokim u boku króla niemieckiego Konrada. W III krucjacie (1189-1192) zorganizowanej przez cesarza niemieckiego Fryderyka Barbarossę jeden z Pogorzelów brał udział już jako joannita. Pogorzelowie i joannici otrzymywali później nadania od kolejnych książąt wrocławskich, jak choćby od Henryka Brodatego, który założył komturię joannitów w Brzegu i- jak widać na mapie- stanowili oni swoimi posiadłościami osłonę wschodniej flanki, nie NATO ;), ale księstwa wrocławskiego, do którego należał przed powstaniem dolnośląskiego księstwa brzeskiego- Brzeg, Lewin Brzeski i oczywiście okoliczne wsie.). Po kasacie zakonu templariuszy w pierwszych latach XIV w. joannici przejęli ich komturię w Oleśnicy Małej nadaną templariuszom ponad 100 lat wcześniej przez Henryka Brodatego (po sąsiedzku w obecnym powiecie oławskim) i należące do nich okoliczne wsie. Joannici obecni byli na terenie ziemi brzeskiej aż do początku XIX w. wieku, kiedy to państwo pruskie dokonało sekularyzacji zakonu.

[Dolnoslonzok]

W tym roku wina jednak nie będzie. Nawet małego nastawu. W uprawie historycznej kwitną alzackie odmiany z Colmar uzyskane w początku XX w. Triumph de Alsace i Oberlin Noir (z Brzegu-Brzeska Wieś, czyli dawne przedmieście Brzegu związane z jedną z największych winnic brzeskich, bo 4,5 ha, istniejącą od XIV w.do XIX w.). Gdyby nie mróz z 23 kwietnia, winorośl zaczęłaby kwitnąć w połowie maja. Obecnie kwitnie w terminie jak to miała w zwyczaju do 2014-2015 r. i to jak niegdyś zaczęło się kwitnienie właśnie tymi odmianami.



Na piachu w uprawie przerobowej z 250 rocznych i dwuletnich krzewów (Pinot Blanc, Riesling, Roesler) oznaki życia dają jedynie dwa krzewy Pinot Blanc. Ładnie popadało w niedzielę, jest nieco wilgoci, zatem może dalsza część młodych krzewów ruszy.

[Dolnoslonzok]

Gdy myślałem, że kwietniowy mróz (-6), a po nim susza kwietniowo- majowa, to ostatni dopust boży, pojawił się on- rak bakteryjny. Nie wiem dlaczego, ale masowo sieje spustoszenie w mojej uprawie. Ze 100 czteroletnich Chasselas Schoenedel zdrowych jest jedynie 10, reszta już martwa lub umiera. W uprawie historycznej czteroletnie Elblingi i dziesięcioletnie Rieslingi i Pinot Blanc umierają.
Z 600 winorośli w całej uprawie zostało mi z 30 zdrowych na tę chwilę Johanniterów i 50 tegorocznych Roebergerów w uprawie przerobowej. W uprawie historycznej to około 30 zdrowych krzewów różnych odmian w tym z kolekcji krzewów odmian winorośli uprawianych w całej winiarskiej Europie (jak choćby Merlot i Cabernet Sauvignon), gdzie rosną po trzy sztuki każdej z nich.
Niestety. Zobaczę, co mam robić dalej. Na razie wykonam oprysk srebrem i jesienią wytnę chore pnie. Resztę wykopię. O te żyjące i na razie zdrowe będę dbał i je obserwował jedynie, nic więcej nie mogę zrobić. Najgorsza jest to, że gleba jest zakażona i nie mogę przez parę lat sadzić winorośli w miejscach, gdzie rosły chore krzewy.